Made with FlowPaper - Flipbook Maker
GUT GEMACHT! GRAMMATIK LINDA HARSHAGEN • SILKE MEYER • AGE SPAN • MARISKA WIERSMA Handboek grammatica bij Gut Gemacht! Transport & LogistikGut Gemacht! Grammatik 2020 Eerste druk, eerste oplage Vormgeving en opmaak: Jasper Onderdelinden, Stefan Roelfsema Tekeningen binnenwerk: Jasper Onderdelinden Tekening omslag: Mirjam Vissers, www.mirjamvissers.nl Foto’s binnenwerk: Adobe Stock, Shutterstock Uitgeverij Deviant Zuidsingel 13 3811 HA Amersfoort t: 033-4650831 e: info@uitgeverij-deviant.nl i: www.uitgeverij-deviant.nl © 2020 Uitgeverij Deviant, Amersfoort Het is niet toegestaan dit werk, of delen daarvan, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever te kopiëren. Onrechtmatig kopiëren is een vorm van diefstal. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16b en 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht, Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van een of enkele gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers of andere compilatiewerken dient men zich tot de uitgever te wenden. Ondanks alle inspanningen is het de uitgever misschien niet gelukt alle rechthebbenden te achterhalen. Als u denkt rechthebbende te zijn, neemt u dan contact op met de uitgever. C M Y CM MY CY CMY K mix-zwart-liggend.pdf 23-03-2011 10:14:19 Uitgeverij Deviant ontwikkelt en produceert al haar boeken in Nederland. De boeken worden gedrukt op papier met het FSC-keurmerk. Heb je een leeshandicap en wil je dit boek in een toegankelijke leesvorm, bel dan Dedicon: 0486-486486, of kijk op de website educatief.dedicon.nl. 2Gut Gemacht! Grammatik Verantwoording Gut Gemacht! Transport & Logistik is onze beroepsspecifieke methode Duits voor de sector transport en logistiek. De methode is volledig digitaal te gebruiken via de interactieve online leeromgeving Studiereader. De methode is praktisch, overzichtelijk en inhoudelijk volledig afgestemd op de kwalificatiedossiers voor verschillende logistieke beroepsopleidingen. De methode bestaat uit vier beroepsgerichte thema’s: • Wegtransport & Warehousing • Webshop & Distributie • Scheepvaart & Havenlogistiek • Logistiek Management Daarnaast is er het thema Generiek A1, bedoeld voor studenten die ook aan een generieke basiswoordenschat Duits willen werken. Door deze opbouw in verschillende thema’s is Gut Gemacht! Transport & Logistik ook uitstekend in te zetten bij het vak Duits als keuzedeel. Het beroepsspecifieke karakter maakt de methode ook zeer geschikt voor studenten die een logistieke opleiding volgen binnen het HBO en voor professionals die werkzaam zijn in de logistiek. Dit boek, Gut Gemacht! Grammatik, is bedoeld als aanvulling op de online methode Gut Gemacht! Transport & Logistik. Het biedt een handig overzicht van alle in de methode aangeboden grammatica en veel extra uitleg. Bij grammaticale oefeningen in de methode wordt ook naar deze uitleg verwezen. In dit boek staat de uitleg van de verschillende grammaticale onderwerpen in dezelfde volgorde als waarin ze in de methode worden aangeboden. Meer weten? Wil je meer weten over de didactische achtergronden van Gut Gemacht! Transport & Logistik? Wil je weten hoe je Gut Gemacht! Transport & Logistik in je dagelijkse onderwijspraktijk kunt inzetten? Of wil je voorlichting of een training? Neem dan contact met ons op via duits@uitgeverij-deviant.nl. 3Gut Gemacht! Grammatik Inhoudsopgave Uitleg 1:De uitspraak van Duitse klanken5 Uitleg 2:Het alfabet6 Uitleg 3:De getallen7 Uitleg 4:Rangtelwoorden7 Uitleg 5:Digitale kloktijden8 Uitleg 6:De ich-vorm van werkwoorden9 Uitleg 7:De du-vorm van werkwoorden10 Uitleg 8:De er/sie/es-vorm van werkwoorden11 Uitleg 9:De Sie-vorm van werkwoorden12 Uitleg 10:De bepaalde lidwoorden ‘der’, ‘die’, ‘das’ en ‘die’ (mv)13 Uitleg 11:Verwijzen naar een zelfstandig naamwoord14 Uitleg 12:Vraagwoorden15 Uitleg 13:‘Uhr’ en ‘Stunde’15 Uitleg 14:Alle vormen van ‘haben’, ‘sein’ en de regelmatige werkwoorden16 Uitleg 15:De onbepaalde lidwoorden ‘ein’ en ‘eine’17 Uitleg 16:De woorden ‘kein’ en ‘keine’18 Uitleg 17:Bezittelijke voornaamwoorden18 Uitleg 18:Samengestelde zelfstandige naamwoorden19 Uitleg 19:De trappen van vergelijking19 Uitleg 20:Meervoudsvormen van zelfstandige naamwoorden20 Uitleg 21:Het werkwoord ‘werden’ (1)22 Uitleg 22:Het werkwoord ‘werden’ (2)23 Uitleg 23:Het voltooid deelwoord23 Uitleg 24:Lijst van veelvoorkomende sterke werkwoorden25 Uitleg 25:De gebiedende wijs27 Uitleg 26:Modale hulpwerkwoorden28 Uitleg 27:Vierde naamval: het lijdend voorwerp29 Uitleg 28:Vierde naamval: voorzetsels +430 Uitleg 29:Vierde naamval: persoonlijke voornaamwoorden31 Uitleg 30:Derde naamval: het meewerkend voorwerp32 Uitleg 31:Derde naamval: voorzetsels +333 Uitleg 32:Derde naamval: persoonlijke voornaamwoorden34 Uitleg 33:Een datum formuleren35 Uitleg 34:Kloktijden in spreektaal37 Uitleg 35:Keuzevoorzetsels +3/+437 Uitleg 36:‘Das’ of ‘dass’?39 Uitleg 37:Belangrijke voeg- en signaalwoorden39 Uitleg 38:Bijvoeglijke naamwoorden40 4Gut Gemacht! Grammatik Uitleg 1: De uitspraak van Duitse klanken Het Duits en het Nederlands horen bij dezelfde taalfamilie. Dat maakt de uitspraak van het Duits een stuk minder lastig dan van veel andere vreemde talen. In het Duits kom je soms letters tegen die we in het Nederlands niet gebruiken. Dat zijn de ä, ü, ö en de ß. Die puntjes op de a, u en o noem je een Umlaut. Een Umlaut zorgt ervoor dat de letter anders uitgesproken wordt dan dezelfde letter zónder Umlaut. a Spreek je uit als a of aa. Bijvoorbeeld: Stadt – Jahre ä Spreek je uit als è of ee. Bijvoorbeeld: Bäckerei – Bär 0 Spreek je uit als o of oo. Bijvoorbeeld: Dorf – wohnst ö Spreek je uit als ûh of eu. Bijvoorbeeld: Köln – schön u Spreek je uit als oe. Bijvoorbeeld: du – Schule ü Spreek je uit als uu. Bijvoorbeeld: Düsseldorf – fünf De ß noem je in het Nederlands een ‘ ringel-s ’ en in het Duits een ‘ es-tsett ’ (sz). Hij heeft wat weg van een hoofdletter B, maar wordt uitgesproken als een S. ß Spreek je uit als S. Bijvoorbeeld: ich heiße – Straße Tip: Als je een ß wilt typen, dan houd je de rechter Alt-toets ingedrukt en typ je een S. Of je houdt de Alt-toets ingedrukt en typt 225 op het numerieke deel van je toetsenbord. Ook heeft het Duits een paar tweeklanken die je anders uitspreekt dan in het Nederlands. ei Spreek je uit als ai Bijvoorbeeld: ich h ei ße – m ei n äu Spreek je uit als oi Bijvoorbeeld: B äu me – Tr äu me eu Spreek je ook uit als oi Bijvoorbeeld: heute – Leute Let ook op bij de uitspraak van de sch en de z. sch Spreek je uit als sj Bijvoorbeeld: Schule – Tschüss! z Spreek je uit als ts Bijvoorbeeld: zehn – Zeit Tschüss! 5Gut Gemacht! Grammatik Uitleg 2: Het alfabet Soms moet je een woord of naam voor iemand spellen. Of je wilt vragen of een ander een woord of naam voor jou wil spellen. Je vraagt dan: ‘Können Sie das bitte buchstabieren?’ De meeste letters van het alfabet worden in het Duits hetzelfde uitgesproken als in het Nederlands. In het overzicht hieronder zijn de letters die qua uitspraak afwijken van het Nederlands vetgedrukt. Uitspraak bij spellen:Uitspraak bij spellen: AaaNen BbeeOoo CtseePpee DdeeQkoe EeeRer FefSes G gee (hard uitgesproken zoals bij Google) Ttee HhaaUoe IieVfau JjottWwee KkaaXiks Lel Yuupsilon MemZtsett De ß spreek je bij het spellen uit als: ess-tsett en de letters Ä-a / Ü-ü / Ö-ö spreek je bij het spellen uit als: aa-oemlaut, oe-oemlaut en oo-oemlaut. ^ 6Gut Gemacht! Grammatik Uitleg 3: De getallen De getallen in het Duits lijken erg op de Nederlandse getallen. In het overzicht hieronder zijn de getallen waarbij je extra goed op de spelling moet letten vetgedrukt. 0 t/m 1011 t/m 2021 t/m 30andere tientallen 0 = null 1 = eins 2 = zwei 3 = drei 4 = vier 5 = fünf 6 = sechs 7 = sieben 8 = acht 9 = neun 10 = zehn 11 = elf 12 = zwölf 13 = dreizehn 14 = vierzehn 15 = fünfzehn 16 = sechzehn 17 = siebzehn 18 = achtzehn 19 = neunzehn 20 = zwanzig 21 = einundzwanzig 22 = zweiundzwanzig 23 = dreiundzwanzig 24 = vierundzwanzig 25 = fünfundzwanzig 26 = sechsundzwanzig 27 = siebenundzwanzig 28 = achtundzwanzig 29 = neunundzwanzig 30 = dreißig 40 = vierzig 50 = fünfzig 60 = sechzig 70 = siebzig 80 = achtzig 90 = neunzig 100 = hundert 1000 = tausend 1.000.000 = eine Million 2.000.000 = zwei Millionen Uitleg 4: Rangtelwoorden Een rangtelwoord is een woord dat de volgorde of positie van iets in een rij weergeeft. Woorden als ‘eerste’, ‘vijfde’, ‘twaalfde’, ‘drieëndertigste’ en ‘honderdste’ zijn voorbeelden van rangtelwoorden. In het Duits maak je bij getallen tot en met 19 een rangtelwoord door -te achter het getal zelf te zetten. Voorbeeld: zweizweite fünffünfte elfelfte achtzehnachtzehnte Uitzonderingen op deze regel zijn: erste (eerste), dritte (derde), siebte (zevende) en achte (achtste). 7Gut Gemacht! Grammatik Bij getallen vanaf 20 maak je in het Duits een rangtelwoord door -ste achter het getal zelf te zetten. Voorbeeld: zwanzigzwanzigste einundvierzigeinundvierzigste hunderthundertste tausendtausendste Als je een rangtelwoord niet voluit wilt schrijven, maar in cijfers, dan zet je in het Duits een punt achter het getal. Bij een datum wordt in het Duits – net als in het Engels – altijd een rangtelwoord gebruikt. Voorbeeld: Das Büro ist in der 3. Etage. Am 10. Tag haben wir ein Museum besucht. Heute ist der 7. Januar. Uitleg 5: Digitale kloktijden Bij digitale kloktijden zeg je op de plaats van de punt het woord Uhr. Voorbeeld: Je schrijft:10.10 Uhr Je zegt:zehn Uhr zehn Ich bin um sechzehn Uhr sechsundvierzig nach Hause gegangen. 8Gut Gemacht! Grammatik Uitleg 6: De ich-vorm van werkwoorden Als je iets wilt vertellen over jezelf, gebruik je de ich-vorm. ‘Ich’ betekent ‘ik’. Een ich-vorm van een regelmatig werkwoord maak je meestal door eerst de stam van het werkwoord te nemen. De stam is het hele werkwoord zonder -en. Daarna plak je er de uitgang -e achter: ich-vorm = stam + e Voorbeeld: hele werkwoord:stam:ich-vorm:Voorbeeldzin: wohnenwohnich wohneIch wohne in Breda. gehengehich geheIch gehe nach Hause. fahrenfahrich fahreIch fahre in einem LKW. De ich-vorm van het werkwoord ‘sein’ is onregelmatig: ich bin Voorbeeld: Ich bin 18 Jahre alt. 9Next >